Abstract
This review summarizes the numerous observations published in recent years which have shown that one of the most significant of melatonin’s pleiotropic effects is the regulation of the immune system. The overview summarizes the immune effects of pinealectomy and the association between rhythmic melatonin production and adjustments in the immune system as markers of melatonin’s immunomodulatory actions. The effects of both in vivo and in vitro melatonin administration on non-specific, humoral, and cellular immune responses as well as on cellular proliferation and immune mediator production are presented. One of the main features that distinguishes melatonin from the classical hormones is its synthesis by a number of nonendocrine extrapineal organs, including the immune system. Herein, we summarize the presence of immune system-synthesized melatonin, its direct immunomodulatory effects on cytokine production, and its masking effects on exogenous melatonin action. The mechanisms of action of melatonin in the immune system are also discussed, focusing attention on the presence of membrane and nuclear receptors and the characterization of several physiological roles mediated by some receptor analogs in immune cells. The review focuses on melatonin’s actions in several immune pathologies including infection, inflammation, and autoimmunity together with the relation between melatonin, immunity, and cancer.
Similar content being viewed by others
References
Lerner, A. B., Case, J. D., Takahashi, Y., Lee, T. H., and Mori, W. (1958). J. Am. Chem. Soc. 80, 2587–2589.
Axelrod, J. and Weissbach, H. (1960). Science 131, 1312.
Lovenberg, W., Weissbach, H., and Udenfriend, S. (1962). J. Biol. Chem. 237, 89–93.
Lovenberg, W., Jequier, E., and Sjoerdsma, A. (1967). Science 155, 217–219.
Arendt, J. and Skene, D. J. (2005). Sleep Med. Rev. 9, 25–39.
Rajaratnam, S. M. and Arendt, J. (2001). Lancet 358, 999–1005.
Reiter, R. J. (2003). Best Pract. Res. Clin. Endocrinol. Metab. 17, 273–285.
Macchi, M. M. and Bruce, J. N. (2004). Front. Neuroendocrinol. 25, 177–195.
Hardeland, R. and Poeggeler, B. (2003). J. Pineal Res. 34, 233–241.
Kvetnoy, I. (2002). Neuro. Endocrinol. Lett. 23(Suppl. 1), 92–96.
Kvetnoy, I. M. (1999). Histochem. J. 31, 1–12.
carrillo-Vico, A., Calvo, J. R., Abreu, P., et al. (2004). FASEB J. 18, 537–539.
Cardinali, D. P., Golombek, D. A., Rosenstein, R. E., Cutrera, R. A., and Esquifino, A. I. (1997). J. Pineal Res. 23, 32–39.
Blalock, J. E. (2005). J. Intern. Med. 257, 126–138.
Vaughan, M. K. and Reiter, R. J. (1971). Tex. Rep. Biol. Med. 29, 579–586.
McKinney, T. D., Vaughan, M. K., and Reiter, R. J. (1975). Physiol. Behav. 15, 213–216.
Cunnane, S. C., Horrobin, D. F., Manku, M. S., and Oka, M. (1979). Endocr. Res. Commun. 6, 311–319.
Brainard, G. C., Watson-Whitmeyer, M., Knobler, R. L., and Lublin, F. D. (1988). Ann. NY Acad. Sci. 540, 704–706.
Maestroni, G. J., Conti, A., and Pierpaoli, W. (1986). J. Neuroimmunol. 13, 19–30.
Csaba, G. and Barath, P. (1975). Endocrinol. Exp. 9, 59–67.
Fraschini, F., Ferioli, M. E., Nebuloni, R., and Scalabrino, G. (1980). J. Neural Transm. 48, 209–221.
Scalabrino, G., Ferioli, M. E., Basagni, M., Nebuloni, R., and Fraschini, F. (1979). Am. J. Physiol. 237, E6–10.
Scalabrino, G., Ferioli, M. E., Nebuloni, R., and Fraschini, F. (1979). Endocrinology 104, 377–384.
Jankovic, B. D., Knezevic, Z., Kojic, L., and Nikolic, V. (1994). Ann. NY Acad. Sci. 719, 398–409.
Jankovic, B. D., Isakovic, K., and Petrovic, S. (1970). Immunology 18, 1–6.
Beskonakli, E., Palaoglu, S., Aksaray, S., Alanoglu, G., Turhan, T., and Taskin, Y. (2001). Neurosurg. Rev. 24, 26–30.
Beskonakli, E., Palaoglu, S., Renda, N., Kulacoglu, S., Turhan, T., and Taskin, Y. (2000). J. Clin. Neurosci. 7, 320–324.
Molinero, P., Soutto, M., Benot, S., Hmadcha, A., and Guerrero, J. M. (2000). J. Neuroimmunol. 103, 180–188.
Liebmann, P. M., Hofer, D., Felsner, P., Wolfler, A., and Schauenstein, K. (1996). J. Neuroimmunol. 67, 137–142.
Vermeulen, M., Palermo, M., and Giordano, M. (1993). J. Neuroimmunol. 43, 97–101.
Mocchegiani, E., Bulian, D., Santarelli, L., et al. (1996). J. Pharmacol. Exp. Ther. 277, 1200–1208.
del Gobbo, V., Libri, V., Villani, N., Calio, R., and Nistico, G. (1989). Int. J. Immunopharmacol. 11, 567–573.
Libri, V., Del, G. V., Villani, N., Calio, R., and Nistico, G. (1990). Pharmacol. Res. 22(Suppl. 3), 52.
Yellon, S. M., Teasley, L. A., Fagoaga, O. R., Nguyen, H. C., Truong, H. N., and Nehlsen-Cannarella, L. (1999). J. Pineal Res. 27, 243–248.
Haldar, C. and Singh, R. (2001). J. Exp. Zool. 289, 90–98.
Jankovic, B. D., Knezevic, Z., Kojic, L., and Nikolic, V. (1994). Ann. NY Acad. Sci. 719, 398–409.
Rosolowska-Huszcz, D., Thaela, M. J., Jagura, M., Stepien, D., and Skwarlo-Sonta, K. (1991). J. Pineal Res. 10, 190–195.
Rodriguez, A. B. and Lea, R. W. (1994). J. Pineal Res. 16, 159–166.
Maxwell, M. H. (1981). Res. Vet. Sci. 31, 113–115.
Moore, C. B., Siopes, T. D., Steele, C. T., and Underwood, H. (2002). Gen. Comp Endocrinol. 126, 352–358.
Minton, J. E., Reddy, P. G., and Blecha, F. (1991). J. Anim. Sci. 69, 565–570.
Haus, E., Lakatua, D. J., Swoyer, J., and Sackett-Lundeen, L. (1983). Am. J. Anat. 168, 467–517.
Paglieroni, T. G. and Holland, P. V. (1994). Transfusion 34, 512–516.
Fernandes, G., Carandente, F., Halberg, E., Halberg, F., and Good, R. A. (1979). J. Immunol. 123, 622–625.
Petrovsky, N. and Harrison, L. C. (1997). J. Immunol. 158, 5163–5168.
Vaughan, M. K., Vaughan, G. M., and Reiter, R. J. (1973). J. Reprod. Fertil. 32, 9–14.
Vriend, J. and Lauber, J. K. (1973). Nature 244, 37–38.
Brainard, G. C., Knobler, R. L., Podolin, P. L., Lavasa, M., and Lublin, F. D. (1987). Life Sci. 40, 1319–1326.
Nelson, R. J. (2004). Trends Immunol. 25, 187–192.
Kuci, S., Becker, J., Veit, G., et al. (1988). Neuro. Endocrinol. Lett. 10, 65–79.
Haldar, C., Haussler, D., and Gupta, D. (1992). J. Pineal Res. 12, 79–83.
Demas, G. E., Klein, S. L., and Nelson, R. J. (1996). J. Comp. Physiol. [A] 179, 819–825.
Haldar, C., Singh, R., and Guchhait, P. (2001). Chronobiol. Int. 18, 61–69.
Giordano, M., Vermeulen, M., and Palermo, M. S. (1993). FASEB J. 7, 1052–1054.
Prendergast, B. J., Hotchkiss, A. K., and Nelson, R. J. (2003). J. Biol. Rhythms 18, 473–480.
Cardinali, D. P. and Esquifino, A. I. (2003). Neurosignals 12, 267–282.
Rodriguez, A. B., Marchena, J. M., Nogales, G., Duran, J., and Barriga, C. (1999). J. Pineal Res. 26, 35–42.
Terron, M. P., Paredes, S. D., Barriga, C., Ortega, E., and Rodriguez, A. B. (2004). J. Comp. Physiol. [B] 174, 421–427.
Nelson, R. J. and Drazen, D. L. (1999). Reprod. Nutr. Dev. 39, 383–398.
Vaughan, M. K., Vaughan, G. M., Reiter, R. J., and Blask, D. E. (1976). Experientia 32, 1341–1342.
Vaughan, M. K., Hubbard, G. B., Champney, T. H., Vaughan, G. M., Little, J. C., and Reiter, R. J. (1987). Am. J. Anat. 179, 131–136.
Rai, S. and Haldar, C. (2003). Comp. Biochem. Physiol. C. Toxicol. Pharmacol. 136, 319–328.
Tian, Y. M., Zhang, G. Y., and Dai, Y. R. (2003). Immunol. Lett. 88, 101–104.
Haldar, C., Rai, S., and Singh, R. (2004). Steroids 69, 367–377.
Aoyama, H., Mori, N., and Mori, W. (1987). Acta Pathol. Jpn. 37, 1143–1148.
Mori, W., Aoyama, H., and Mori, N. (1984). Jpn. J. Exp. Med. 54, 255–261.
Sze, S. F., Liu, W. K., and Ng, T. B. (1993). J. Neural Transm. Gen. Sect. 94, 115–126.
Demas, G. E. and Nelson, R. J. (1998). J. Biol. Rhythms 13, 245–252.
Martins, E. Jr., Fernandes, L. C., Bartol, I., Cipolla-Neto, J., and Costa Rosa, L. F. (1998). J. Neuroimmunol. 82, 81–89.
Currier, N. L., Sun, L. Z., and Miller, S. C. (2000). J. Neuroimmunol. 104, 101–108.
Giordano, M. and Palermo, M. S. (1991). J. Pineal Res. 10, 117–121.
Lissoni, P., Marelli, O., Mauri, R., et al. (1986). Chronobiologia 13, 339–343.
Belokrylov, G. A., Morozov, V. G., Khavinson, V. K., and Sofronov, B. N. (1976). Biull. Eksp. Biol. Med. 81, 202–204.
Anisimov, V. N., Khavinson, V. K., and Morozov, V. G. (1982). Mech. Ageing Dev. 19, 245–258.
Champney, T. H., Allen, G. C., Zannelli, M., and Beausang, L. A. (1998). J. Pineal Res. 25, 142–146.
Moore, C. B. and Siopes, T. D. (2002). Gen. Comp. Endocrinol. 129, 122–126.
Pioli, C., Caroleo, M. C., Nistico, G., and Doria, G. (1993). Int. J. Immunopharmacol. 15, 463–468.
Liu, F., Ng, T. B., and Fung, M. C. (2001). J. Neural Transm. 108, 397–405.
Raghavendra, V., Singh, V., Kulkarni, S. K., and Agrewala, J. N. (2001). Mol. Cell Biochem. 221, 57–62.
Sainz, R. M., Mayo, J. C., Uria, H., et al. (1995). J. Pineal Res. 19, 178–188.
Yu, Q., Miller, S. C., and Osmond, D. G. (2000). J. Pineal Res. 29, 86–93.
Maestroni, G. J., Conti, A., and Pierpaoli, W. (1986). J. Neuroimmunol. 13, 19–30.
Pierpaoli, W. and Maestroni, G. J. (1987). Immunol. Lett. 16, 355–361.
Caroleo, M. C., Frasca, D., Mancini, C., Nistico, G., and Doria, G. (1990). Pharmacol. Res. 22(Suppl. 3), 53.
Caroleo, M. C., Nistico, G., and Doria, G. (1992). Pharmacol. Res. 26(Suppl. 2), 34–37.
Caroleo, M. C., Frasca, D., Nistico, G., and Doria, G. (1992). Immunopharmacology 23, 81–89.
Maestroni, G. J., Conti, A., and Pierpaoli, W. (1987). Clin. Exp. Immunol. 68, 384–391.
Maestroni, G. J., Conti, A., and Pierpaoli, W. (1988). Immunology 63, 465–469.
Maestroni, G. J. and Conti, A. (1989). Int. J. Immunopharmacol. 11, 333–340.
Maestroni, G. J., Conti, A., and Pierpaoli, W. (1987). Clin. Exp. Immunol. 68, 384–391.
Wajs, E., Kutoh, E., and Gupta, D. (1995). Eur. J. Endocrinol. 133, 754–760.
Moore, C. B. and Siopes, T. D. (2003). Gen. Comp. Endocrinol. 131, 258–263.
Majewski, P., Dziwinski, T., Pawlak, J., Waloch, M., and Skwarlo-Sonta, K. (2005). Life Sci. 76, 1907–1920.
Provinciali, M., Di Stefano, G., Bulian, D., Stronati, S., and Fabris, N. (1997). Life Sci. 61, 857–864.
Pahlavani, M. A., Vargas, D. A., Evans, T. R., Shu, J. H., and Nelson, J. F. (2002). Exp. Biol. Med. (Maywood.) 227, 201–207.
Bernard, S., Macedo, N., Malpaux, B., and Chemineau, P. (2001). J. Pineal Res. 31, 248–255.
Fraschini, F., Scaglione, F., Franco, P., Demartini, G., Lucini, V., and Stankov, B. (1990). Acta Oncol. 29, 775–776.
Drazen, D. L., Klein, S. L., Yellon, S. M., and Nelson, R. J. (2000). J. Pineal Res. 28, 34–40.
Kriegsfeld, L. J., Drazen, D. L., and Nelson, R. J. (2001). J. Pineal Res. 30, 193–198.
Lopez-Gonzalez, M. A., Guerrero, J. M., Sanchez, B., and Delgado, F. (1998). Neurosci. Lett. 247, 131–134.
Kuhlwein, E. and Irwin, M. (2001). J. Neuroimmunol. 117, 51–57.
Wolfler, A., Schauenstein, K., and Liebmann, P. M. (1998). Life Sci. 63, 835–842.
Pahlavani, M. A. and Harris, M. D. (1997). Immunopharmacol. Immunotoxicol. 19, 327–337.
Pawlikowski, M., Lyson, K., Kunert-Radek, J., and Stepien, H. (1988). J. Neural. Transm. 73, 161–166.
Lewinski, A., Zelazowski, P., Sewerynek, E., Zerek-Melen, G., Szkudlinski, M., and Zelazowska, E. (1989). J. Pineal Res. 7, 153–164.
Di Stefano, A. and Paulesu, L. (1994). J. Pineal Res. 17, 164–169.
Capelli, E., Campo, I., Panelli, S., et al. (2002). Int. Immunopharmacol. 2, 885–892.
Colombo, L. L., Chen, G. J., Lopez, M. C., and Watson, R. R. (1992). Immunol. Lett. 33, 123–126.
García-Mauriño, S., Gonzalez-Haba, M. G., Calvo, J. R., et al. (1997). J. Immunol. 159, 574–581.
García-Mauriño, S., Pozo, D., Calvo, J. R., and Guerrero, J. M. (2000). J. Pineal Res. 29, 129–137.
Steinhilber, D., Brungs, M., Werz, O., et al. (1995). J. Biol. Chem. 270, 7037–7040.
Morrey, K. M., McLachlan, J. A., Serkin, C. D., and Bakouche, O. (1994). J. Immunol. 153, 2671–2680.
García-Mauriño, S., Pozo, D., Carrillo-Vico, A., Calvo, J. R., and Guerrero, J. M. (1999). Life Sci. 65, 2143–2150.
Fjaerli, O., Lund, T., and Osterud, B. (1999). J. Pineal Res. 26, 50–55.
Rapaport, S. I. and Rao, L. V. (1992). Arterioscler. Thromb. 12, 1111–1121.
Gilad, E., Wong, H. R., Zingarelli, B., et al. (1998). FASEB J. 12, 685–693.
Zhang, S., Li, W., Gao, Q., and Wei, T. (2004). Eur. J. Pharmacol. 501, 25–30.
Maestroni, G. J., Covacci, V., and Conti, A. (1994). Cancer Res. 54, 2429–2432.
Maestroni, G. J., Hertens, E., Galli, P., Conti, A., and Pedrinis, E. (1996). J. Pineal Res. 21, 131–139.
Maestroni, G. J., Zammaretti, F., and Pedrinis, E. (1999). J. Pineal Res. 27, 145–153.
Pieri, C., Recchioni, R., Moroni, F., et al. (1998). J. Pineal Res. 24, 43–49.
Silva, S. O., Rodrigues, M. R., Carvalho, S. R., Catalani, L. H., Campa, A., and Ximenes, V. F. (2004). J. Pineal Res. 37, 171–175.
Silva, S. O., Rodrigues, M. R., Ximenes, V. F., Bueno-da-Silva, A. E., Amarante-Mendes, G. P., and Campa, A. (2004). J. Neuroimmunol. 156, 146–152.
Rodriguez, A. B., Nogales, G., Ortega, E., and Barriga, C. (1998). J. Pineal Res. 24, 9–14.
Rodriguez, A. B., Terron, M. P., Duran, J., Ortega, E., and Barriga, C. (2001). J. Pineal Res. 31, 31–38.
Rodriguez, A. B., Ortega, E., Lea, R. W., and Barriga, C. (1997). Mol. Cell Biochem. 168, 185–190.
Tan, D. X., Manchester, L. C., Hardeland, R., et al. (2003). J. Pineal Res. 34, 75–78.
Gern, W. A. and Ralph, C. L. (1979). Science 204, 183–184.
Bubenik, G. A., Brown, G. M., and Grota, L. G. (1976). Brain Res. 118, 417–427.
Raikhlin, N. T., Kvetnoy, I. M., and Tolkachev, V. N. (1975). Nature 255, 344–345.
Bubenik, G. A. (2002). Dig. Dis. Sci. 47, 2336–2348.
Slominski, A., Wortsman, J., and Tobin, D. J. (2005). FASEB J. 19, 176–194.
Stefulj, J., Hortner, M., Ghosh, M., et al. (2001). J. Pineal Res. 30, 243–247.
Conti, A., Conconi, S., Hertens, E., Skwarlo-Sonta, K., Markowska, M., and Maestroni, J. M. (2000). J. Pineal Res. 28, 193–202.
Finocchiaro, L. M. and Glikin, G. C. (1998). J. Pineal Res. 24, 22–34.
Finocchiaro, L. M., Arzt, E. S., Fernandez-Castelo, S., Criscuolo, M., Finkielman, S., and Nahmod, V. E. (1988). J. Interferon Res. 8, 705–716.
Finocchiaro, L. M., Nahmod, V. E., and Launay, J. M. (1991). Biochem. J. 280(Pt. 3), 727–731.
Conti, A., Conconi, S., Hertens, E., Skwarlo-Sonta, K., Markowska, M., and Maestroni, J. M. (2000). J. Pineal Res. 28, 193–202.
Tan, D. X., Manchester, L. C., Reiter, R. J., et al. (1999). Biochim. Biophys. Acta 1472, 206–214.
Carrillo-Vico, A., Lardone, P. J., Fernandez-Santos, J. M., et al. (2005). J. Clin. Endocrinol. Metab. 90, 992–1000.
Martins, E. Jr., Ferreira, A. C., Skorupa, A. L., Afeche, S. C., Cipolla-Neto, J., and Costa Rosa, L. F. (2004). J. Leukoc. Biol. 75, 1116–1121.
Guerrero, J. M. and Reiter, R. J. (2002). Curr. Top. Med. Chem. 2, 167–179.
Maestroni, G. J. (1999). Adv. Exp. Med. Biol. 467, 217–226.
Dubocovich, M. L. (1995). Trends Pharmacol. Sci. 16, 50–56.
Reppert, S. M., Weaver, D. R., and Ebisawa, T. (1994). Neuron 13, 1177–1185.
Reppert, S. M., Godson, C., Mahle, C. D., Weaver, D. R., Slaugenhaupt, S. A., and Gusella, J. F. (1995). Proc. Natl. Acad. Sci. USA 92, 8734–8738.
Reppert, S. M., Weaver, D. R., Cassone, V. M., Godson, C., and Kolakowski, L. F. Jr. (1995). Neuron 15, 1003–1015.
Dubocovich, M. L., Masana, M. I., and Benloucif, S. (1999). Adv. Exp. Med. Biol. 460, 181–190.
Nosjean, O., Ferro, M., Coge, F., et al. (2000). J. Biol. Chem. 275, 31311–31317.
Smirnov, A. N. (2001). Biochemistry (Mosc.) 66, 19–26.
Liu, Z. M. and Pang, S. F. (1993). J. Endocrinol. 138, 51–57.
Yu, Z. H., Yuan, H., Lu, Y., and Pang, S. F. (1991). Neurosci. Lett. 125, 175–178.
Pang, C. S. and Pang, S. F. (1992). J. Pineal Res. 12, 167–173.
Poon, A. M., Wang, X. L., and Pang, S. F. (1993). J. Pineal Res. 14, 169–177.
Wang, X. L., Yuan, H., and Pang, S. F. (1993). Zhongguo. Yao. Li. Xue. Bao. 14, 292–295.
Poon, A. M. and Pang, S. F. (1992). Life Sci. 50, 1719–1726.
Poon, A. M. and Pang, S. F. (1994). Life Sci. 54, 1441–1448.
Rafii-El-Idrissi, M., Calvo, J. R., Pozo, D., Harmouch, A., and Guerrero, J. M. (1995). J. Neuroimmunol. 57, 171–178.
Rafii-El-Idrissi, M., Calvo, J. R., Giordano, M., and Guerrero, J. M. (1996). J. Pineal Res. 20, 33–38.
Liu, Z. M. and Pang, S. F. (1992). Biol. Signals. 1, 250–256.
Poon, A. M., Liu, Z. M., Tang, F., and Pang, S. F. (1994). Eur. J. Endocrinol. 130, 320–324.
Lopez-Gonzalez, M. A., Martin-Cacao, A., Calvo, J. R., Reiter, R. J., Osuna, C., and Guerrero, J. M. (1993). J. Neuroimmunol. 45, 121–126.
Martin-Cacao, A., Lopez-Gonzalez, M. A., Reiter, R. J., Calvo, J. R., and Guerrero, J. M. (1993). Immunol. Lett. 36, 59–63.
Lopez-Gonzalez, M. A., Calvo, J. R., Osuna, C., Rubio, A., and Guerrero, J. M. (1992). J. Pineal Res. 12, 174–180.
Lopez-Gonzalez, M. A., Calvo, J. R., Osuna, C., and Guerrero, J. M. (1992). J. Pineal Res. 12, 97–104.
Lopez-Gonzalez, M. A., Calvo, J. R., Osuna, C., Rubio, A., and Guerrero, J. M. (1992). Neurosci. Lett. 136, 150–152.
Barjavel, M. J., Mamdouh, Z., Raghbate, N., and Bakouche, O. (1998). J. Immunol. 160, 1191–1197.
Garcia-Perganeda, A., Guerrero, J. M., Rafii-El-Idrissi, M., Paz Romero, M., Pozo, D., and Calvo, J. R. (1999). J. Neuroimmunol. 95, 85–94.
Garcia-Perganeda, A., Pozo, D., Guerrero, J. M., and Calvo, J. R. (1997). J. Immunol. 159, 3774–3781.
Liu, Z., Zhao, Y., and Peng, S. (1995). Sci. China B 38, 1455–1461.
Rafii-El-Idrissi, M., Calvo, J. R., Harmouch, A., Garcia-Maurino, S., and Guerrero, J. M. (1998). J. Neuroimmunol. 86, 190–197.
Pozo, D., Delgado, M., Fernandez-Santos, J. M., et al. (1997). FASEB J. 11, 466–473.
Carrillo-Vico, A., Garcia-Maurino, S., Calvo, J. R., and Guerrero, J. M. (2003). FASEB J. 17, 755–757.
Pozo, D., Garcia-Maurino, S., Guerrero, J. M., and Calvo, J. R. (2004). J. Pineal Res. 37, 48–54.
Carrillo-Vico, A., Garcia-Perganeda, A., Naji, L., Calvo, J. R., Romero, M. P., and Guerrero, J. M. (2003). Cell Mol. Life Sci. 60, 2272–2278.
Dubocovich, M. L., Rivera-Bermudez, M. A., Gerdin, M. J., and Masana, M. I. (2003). Front. Biosci. 8, d1093-d1108.
Missbach, M., Jagher, B., Sigg, I., Nayeri, S., Carlberg, C., and Wiesenberg, I. (1996). J. Biol. Chem. 271, 13515–13522.
Drazen, D. L., Bilu, D., Bilbo, S. D., and Nelson, R. J. (2001). Am. J. Physiol Regul. Integr. Comp. Physiol. 280, R1476-R1482.
Drazen, D. L. and Nelson, R. J. (2001). Neuroendocrinology 74, 178–184.
Markowska, M., Mrozkowiak, A., Pawlak, J., and Skwarlo-Sonta, K. (2004). J. Pineal Res. 37, 207–212.
García-Mauriño, S., Gonzalez-Haba, M. G., Calvo, J. R., Goberna, R., and Guerrero, J. M. (1998). J. Neuroimmunol. 92, 76–84.
Ben Nathan, D., Maestroni, G. J., Lustig, S., and Conti, A. (1995). Arch. Virol. 140, 223–230.
Bonilla, E., Valero-Fuenmayor, N., Pons, H., and Chacin-Bonilla, L. (1997). Cell Mol. Life Sci. 53, 430–434.
Bonilla, E., Rodon, C., Valero, N., et al. (2001). Trans. R. Soc. Trop. Med. Hyg. 95, 207–210.
Bonilla, E., Valero, N., Chacin-Bonilla, L., et al. (2003). Neurochem. Res. 28, 681–686.
Zhang, Z., Araghi-Niknam, M., Liang, B., et al. (1999). Immunology 96, 291–297.
d’Emmanuele, d., V, Marzocco, S., Di Paola, R., et al. (2004). J. Pineal Res. 36, 146–154.
Gilad, E., Wong, H. R., Zingarelli, B., et al. (1998). FASEB J. 12, 685–693.
Reiter, R. J., Calvo, J. R., Karbownik, M., Qi, W., and Tan, D. X. (2000). Ann. NY Acad. Sci. 917, 376–386.
Annane, D., Bellissant, E., and Cavaillon, J. M. (2005). Lancet 365, 63–78.
Maestroni, G. J. (1996). J. Pineal Res. 20, 84–89.
Requintina, P. J. and Oxenkrug, G. F. (2003). Ann. NY Acad. Sci. 993, 325–333.
Wu, C. C., Chiao, C. W., Hsiao, G., Chen, A., and Yen, M. H. (2001). J. Pineal Res. 30, 147–156.
Sullivan, D. J., Shelby, J., Shao, Y., Affleck, D. G., Hinson, D. M., and Barton, R. G. (1996). J. Surg. Res. 64, 13–18.
Crespo, E., Macias, M., Pozo, D., et al. (1999). FASEB J. 13, 1537–1546.
Escames, G., Leon, J., Macias, M., Khaldy, H., and Acuna-Castroviejo, D. (2003). FASEB J. 17, 932–934.
Sewerynek, E., Melchiorri, D., Chen, L., and Reiter, R. J. (1995). Free Radic. Biol. Med. 19, 903–909.
Sewerynek, E., Melchiorri, D., Reiter, R. J., Ortiz, G. G., and Lewinski, A. (1995). Eur. J. Pharmacol. 293, 327–334.
Mundigler, G., Delle-Karth, G., Koreny, M., et al. (2002). Crit. Care Med. 30, 536–540.
Martins, E. Jr., Ligiro de Oliveira, A. P., Fialho de Araujo, A. M., Tavares, D. L., Cipolla-Neto, J., and Costa Rosa, L. F. (2001). J. Pineal Res. 31, 363–369.
Gitto, E., Karbownik, M., Reiter, R. J., et al. (2001). Pediatr. Res. 50, 756–760.
Maestroni, G. J., Cardinali, D. P., Esquifino, A. I., and Pandi-Perumal, S. R. (2005). J. Neuroimmunol. 158, 106–111.
Cutolo, M., Maestroni, G. J., Otsa, K., et al. (2005). Ann. Rheum. Dis. 64, 212–216.
Petrovsky, N. and Harrison, L. C. (1998). Int. Rev. Immunol. 16, 635–649.
Cutolo, M., Villaggio, B., Candido, F., et al. (1999). Ann. NY Acad. Sci. 876, 246–254.
Maestroni, G. J., Sulli, A., Pizzorni, C., Villaggio, B., and Cutolo, M. (2002). Ann. NY Acad. Sci. 966, 271–275.
Chen, Q. and Wei, W. (2002). Int. Immunopharmacol. 2, 1443–1449.
Constantinescu, C. S., Hilliard, B., Ventura, E., and Rostami, A. (1997). Pathobiology 65, 190–194.
Maestroni, G. J. (2001). Expert. Opin. Investig. Drugs 10, 467–476.
Kang, J. C., Ahn, M., Kim, Y. S., et al. (2001). J. Vet. Sci. 2, 85–89.
Sandyk, R. (1997). Int. J. Neurosci. 90, 129–133.
Lenz, S. P., Izui, S., Benediktsson, H., and Hart, D. A. (1995). Int. J. Immunopharmacol. 17, 581–592.
Haga, H. J., Brun, J. G., Rekvig, O. P., and Wetterberg, L. (1999). Lupus 8, 269–273.
Lechner, O., Dietrich, H., Oliveira dos, S. A., et al. (2000). J. Autoimmun. 14, 325–333.
Calvo, J. R., Guerrero, J. M., Osuna, C., Molinero, P., and Carrillo-Vico, A. (2002). J. Pineal Res. 32, 277–278.
Chada, S., Ramesh, R., and Mhashilkar, A. M. (2003). Curr. Opin. Mol. Ther. 5, 463–474.
Akazawa, T., Masuda, H., Saeki, Y., et al. (2004). Cancer Res. 64, 757–764.
Lissoni, P. (2002). Support Care Cancer 10, 110–116.
Lissoni, P., Bolis, S., Brivio, F., and Fumagalli, L. (2000). Anticancer Res. 20, 2103–2105.
Lissoni, P. (2000). Ann. NY Acad. Sci. 917, 560–567.
Lissoni, P., Pittalis, S., Ardizzoia, A., et al. (1996). Support Care Cancer 4, 313–316.
Neri, B., de Leonardis, V., Gemelli, M. T., et al. (1998). Anticancer Res. 18, 1329–1332.
Lissoni, P., Barni, S., Tancini, G., et al. (1994). J. Biol. Regul. Homeost. Agents 8, 126–129.
Van Gool, S. W., Van Den, H. L., and Ceuppens, J. L. (2000). Med. Pediatr. Oncol. 34, 1–9.
Jung, F. J., Yang, L., Harter, L., et al. (2004). J. Pineal Res. 37, 36–41.
Author information
Authors and Affiliations
Corresponding author
Rights and permissions
About this article
Cite this article
Carrillo-Vico, A., Guerrero, J.M., Lardone, P.J. et al. A review of the multiple actions of melatonin on the immune system. Endocr 27, 189–200 (2005). https://doi.org/10.1385/ENDO:27:2:189
Received:
Accepted:
Issue Date:
DOI: https://doi.org/10.1385/ENDO:27:2:189